Semptomlar ve Klinik Durumlar

SEMPTOMLAR VE KLİNİK DURUMLAR
ÖNSÖZ
Bilgi yükü ve ileri uzmanlaşma, günümüzde tıp eğitiminin sorunları arasında sayılmaktadır. Tıbbın tüm bilgilerini öğrenmek ve uygulamak mümkün olmadığından hangi bilginin ve becerinin ne düzeyde öğrenileceği ile hangi tutumların kazanılması gerektiği, tıp eğitimcilerin üzerinde yoğun bir şekilde çalıştığı konudur. Bu kapsamda oluşturulan çıktı odaklı eğitim programlarında, belirlenen çıktılara uygun müfredat, öğrenme hedefleri, içerik, eğitim yöntemleri, ölçme ve değerlendirme yöntemleri seçilmekte ve bunlara uygun uygulamalar yapılmaktadır.
Tıp eğitimimizde, 2014 yılında YÖK tarafından yayınlanan “Ulusal Çekirdek Eğitim Programı” ile hekimin hangi alanlarda, hangi düzeyde yeterliliğe sahip olması gerektiğinin belirlenmesi ve fakültelerin programa uyumunun istenmesi, eğitimin sınırlarının belirlenmesi açısından önemli bir aşamadır.
Ulusal Çekirdek Eğitim Programı, mezuniyet öncesi tıp eğitimin amacı ve ulusal yeterlikler çerçevesi, semptomlar ve durumlar listesi, çekirdek hastalıklar/klinik problemler listesi ve temel hekimlik uygulamaları listesi olmak üzere dört temel bileşenden oluşmaktadır.
Bunlardan semptom veya durum listesi, bir hekimin klinik ortamlarda (poliklinik, acil vb.) ve diğer ortamlarda (okul, işyeri, yerleşim merkezi vb.) karşı karşıya kalacağı ve belirli düzeylerde yönetmesi gereken ilk karşılaşma durumlarını içerir. Semptomlar ve durumlar, burun tıkanıklığı, halsizlik gibi semptomlar ile hematüri, hipertansiyon gibi klinik durumlar; şiddet, ihmal ve istismar, öğrenme güçlüğü gibi adli ve/veya psikososyal durumlar; büyüme ve gelişme, sağlıklı cinsel yaşam, ağız diş sağlığı, beslenme gibi sağlıklılık durumları; okul, işyeri, yerleşim merkezi gibi çevrelerde karşı karşıya olunan kirlilik, salgın, afet, göç ve savaş vb gibi sağlıkla ilgili çevresel (fiziksel çevre, sosyo-kültürel çevre) ve küresel durumlar olarak dört başlık altında toplanmıştır.
Semptomlar ve Klinik Durumlar kitabında Ulusal Çekirdek Eğitim Programında yer alan semptomlar ve klinik durumlar için öğrenim hedeflerine uygun içerik oluşturması ve örnek olgu senaryoları ile içerikteki bilginin kullandırılması amaçlanmıştır.
Bu çalışmada alt başlıklar yerine öğrenim hedefi cümleleri kullanılmıştır. Bununla, öğrenim hedefi kullanma alışkanlığı oluşturmak, içerik oluştururken yazarların sınırlarını belirleyerek aşırı bilgi yükünden kaçınmak ve öğrencinin hedefe odaklanarak öğrenmesini ve çalışmasını kolaylaştırmak gayesi güdülmüştür.
Kitapta tüm semptomlar ve klinik durumlar için küçük değişikliklerle aynı öğrenim hedefleri şablonu kullanılmıştır. Olgu temelli ayırıcı tanı formu da hedef şablonuna uygun olarak hazırlanmıştır.
Yine kitabımızda semptom veya klinik duruma neden olan hastalıklar klasikleşmiş bir sınıflama ile tıp eğitiminin düzeyine göre oluşturulmuştur. Hekim bir semptom veya klinik durumla karşılaştığında bir zihin şeması ile kendi sınıflamasını ve listesini hatırlamalıdır.
Semptom veya klinik durumla karşılaşan hekim, ayırıcı tanıdaki hastalıkları listeledikten sonra listedeki hastalıklarda görülen semptomun özelliklerini ve eşlik eden semptomların hastada olup olmadığını sorgulamalıdır. Kitapta, semptoma neden olabilen hastalıklarda görülen semptom özellikleri ve eşlik eden semptomlar verilerek sorgulama aşamasının daha sistematik olması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu aşamada hekim, sorgulamaları neticesinde listedeki bazı hastalıkları dışlayabilmeli veya olasılığını güçlendirmelidir.
Semptom ve klinik durumlarda sorgulamalardan sonra ayırıcı tanıdaki hastalıklarda yapılması gereken muayeneler, istenmesi gereken laboratuvar tetkikler ve görüntülemeler, beklenen bulgular ile verilmiştir. Bu aşamadaki içeriğin amacı, hekimin muayene, laboratuvar veya görüntülemeleri neden yaptığının veya istediğinin ve hangi bulguyu beklediğinin bilincinde olarak gereksiz işlem ve tetkikleri yapmamasını sağlamaktır.